برهان محمد (قرآن)دعوتپیامبر اسلام صلی الله علیه وآله، استوار بر برهان بوده است که قرآن کریم بیانگر آن براهین است. ۱ - برهان محمدقل انی علی بینة من ربی..بگو: «من دلیل روشنی از پروردگارم دارم و شما آن را تکذیب کرده‌اید! آنچه شما در باره آن (از نزول عذاب الهی)عجله دارید، به دست من نیست! حکم و فرمان، تنها از آن خداست! حق را از باطل جدا می کند، و او بهترین جدا کننده (حق از باطل) است.» افمن کان علی بینة من ربه..بگو: «من نهی شده ام از اینکه معبودهایی را که شما غیر از خدا می خوانید بپرستم، چون دلایل روشن از جانب پروردگارم برای من آمده است و مامورم که تنها در برابر پروردگار عالمیان تسلیم باشم! » منظور از «من» در «افمن کان» پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و مقصود از «بینه»دلیل و برهان روشن است قل انی نهیت ان اعبد الذین تدعون من دون الله لما جاءنی البینـت من ربی..بگو: «من نهی شده ام از اینکه معبودهایی را که شما غیر از خدا می خوانید بپرستم، چون دلایل روشن از جانب پروردگارم برای من آمده است و مامورم که تنها در برابر پروردگار عالمیان تسلیم باشم. افمن کان علی بینة من ربه..آیا کسی که دلیل روشنی از سوی پروردگارش دارد، همانند کسی است که زشتی اعمالش در نظرش آراسته شده و از هوای نفسشان پیروی می‌کنند؟! ۲ - انکار اهل کتاباهل کتاب، رسالت پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم با وجود دلایل روشن بر حقانیت آن حضرت انکار میکردند. کیف یهدی الله قوما کفروا بعد‌ایمـنهم وشهدوا ان الرسول حق وجآءهم البینـت..چگونه خداوند جمعیتی را هدایت می کند که بعد از ایمان و گواهی به حقانیت رسول و آمدن نشانه های روشن برای آنها،کافر شدند؟! و خدا، جمعیت ستمکاران را هدایت نخواهد کرد! طبق قولی، آیه یاد شده در شان اهل کتاب نازل شده است. ۳ - ماموریت پیامبرپیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم مامور دعوت مردم با ارائه برهان است. ادع الی سبیل ربک بالحکمة..با حکمت و اندرز نیکو، به راه پروردگارت دعوت نما! و با آنها به روشی که نیکوتر است،استدلال و مناظره کن! پروردگارت، از هر کسی بهتر می داند چه کسی از راه او گمراه شده است و او به هدایت یافتگان داناتر است. شکی نیست در اینکه از آیه استفاده می شود که این سه قید، یعنی"حکمت" و"موعظه" و"مجادله"، همه مربوط به طرز سخن گفتن است، رسول گرامی مامور شده که به یکی از این سه طریق دعوت کند که هر یک برای دعوت، طریقی مخصوص است، هر چند که جدال به معنای اخصش دعوت به شمار نمی رود. معنای" حکمت"، " موعظه" و" مجادله" و مراد از موعظه حسنه و جدال بالتی هی احسن در آیه: " ادع الی سبیل ربک بالحکمة و الموعظة الحسنة و جادلهم بالتی هی احسن" دقت در این معانی به دست می دهد که مراد از حکمت (و خدا داناتر است) حجتی است که حق را نتیجه دهد آنهم طوری نتیجه دهد که هیچ شک و وهن و ابهامی در آن نماند، و موعظه عبارت از بیانی است که نفس شنونده را نرم، و قلبش را به دقت در آورد، و آن بیانی خواهد بود که آنچه مایه صلاح حال شنونده است از مطالب عبرت آور که آثار پسندیده و ثنای جمیل دیگر آن را در پی دارد دارا باشد. و جدال عبارت است از: دلیلی که صرفا برای منصرف نمودن خصم از آنچه که بر سر آن نزاع می‌کند بکار برود، بدون اینکه خاصیت روشنگری حق را داشته باشد، بلکه عبارت است اینکه آنچه را که خصم خودش به تنهایی و یا او و همه مردم قبول دارند بگیریم و با همان ادعایش را رد کنیم. ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۲۳۸، برگرفته از مقاله «برهان محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله». |